Budimpešta

Budimpešta (Kraljica Dunava) je prestonica Mađarske, njen industrijski, ekonomski, kulturni, obrazovni i turistički centar. Najveći je grad Mađarske sa skoro 2.000.000 stanovnika, a zahvata površinu od 525 km2. Nadmorska visina obale Pešte je 100-150 m, a najviša tačka u gradu se nalazi na brdu Janoš i iznosi 529 m. Podeljena je na tri oblasti – Buda, Obuda i Pešta – koje su 17. novembra 1873.godine ujedinjeni u Budimpeštu kojoj je 1950. pridodato još par oblasti.

Ovaj prelepi grad ima burnu i bogatu istoriju. Prvo naselje na teritoriji Budimpešte datira iz I veka, a izgradili su ga Kelti. Kasnije su ga okupirali Rimljani i znatno unapredili gradsku arhitekturu i infrastrukturu. Mađari su se naselili krajem IX veka i osnovali Mađarsko Kraljevstvo. U XIII veku se desila najezda Tatara, zbog čega je Kralj Bela IV naredio da se izgradi odbrambeno utvrđenje oko grada. Godine 1361. Buda postaje prestonica Mađarske.

Oko 1500.godine Buda je bio grad sa oko 5.000 stanovnika. Na izgled i duh grada je dosta uticala italijanske renesansa. U Budi se u to vreme nalazila Bibliotheca Corviniana – najveća biblioteka u Evropi koja je sadržala istorijska, filozofska i naučn dela tog doba. Drugi po redu mađarski univerzitet je osnovan u Obudi 1395.godine, a prva knjiga u Mađarskoj je štampana u Budi 1473.godine.

Turci su ovaj prostor okupirali 1541., a okupacija je trajala 140 godina, za koje vreme su Hrišćani potpuno napustili grad. Godine 1686.je započet veliki ustanak protiv Turaka u kojem su ujedinjeni nastupili Mađari, Nemci, Danci, Hrvati, Španci, Englezi, Česi, Italijani, Francuzi i Šveđani. Do 1718.godine čitavo Mađarsko carstvo je oslobođeno od turske okupacije. U XVIII veku Mađari su se borili za nezavisnost od Habzburga i obnavljanje Budipešte, koja je u prethodnim borbama uništena.

U Budimpešti je 1880.godine bilo 80% mađarskog stanovništva, i istovremeno 23% Jevreja. U novijoj istoriji je obeležena kao centar Mađarske revolucije 1848., Mađarske Sovjetske republike 1919., središte Operacije Panzerfaust 1944., a poznata je i po Bici u Budimpešti 1945. (za ove dve godine grad je pretrpeo znatna oštećenja od strane Engleza i Amerikanaca) i Revoluciji 1956.godine. Konflikt između Sovjeta s jedne i Mađara i Nemaca sdruge strane 1945.godine odneo je 38.000 civila. Z avreme Drugog svetskog rada Budimpešta je izgubila 250.000 Jevreja. Godine 1949, Mađarska postaje Komunistička Narodna Republika, a iz Budimpešte se uklanjaju svi znakovi i ostaci prethodnog režima.

Budimpešta je jedan od nejlepših gradova Evrope. Kroz čitav grad struji duh ove istorije koji je oličen, pre svega u arhitekturi. Preko Dunava se prostire 9 mostova i 6 glavnih ostrva. Budimpešta ima puno termalnih izvora, zbog čega neguje kulturu kupanja još iz rimskog i turskog doba. Buda zauzima desnu obalu dunava, predstavlja uglavnom stambenu oblast, a reljef odlikuje preko 20 brda na obali. Pešta se nalazi na levoj obali Dunava i predstavlja uglavnom trgovinski i industrijski grad. Pod UNESCO-vom zaštitom kao Svetsko nasleđe sada se nalaze zamak Buda i avenija Andrasi.